فصل سوم :اطﻼعات و عوامل انساني
تدابير تحقيقاتي كه در اين فصل آورده شده است بـه منظــور ارائــه روش صــحيح و ﻋﻠﻤــﻲ طراحي سوال و جمعآوري اطﻼعات از مردم و شناخت نيازهاي آنها ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺤﻘﻖ با روشهاي مصاحبه، مشاهده و يا پرسشنامه به دنبال اين است كه بدانــد مــردم ﭼﻪ نيازهايي دارند و محيط مطلوب براي آنها چيست و چه تغييراتــي بايسـتي در محيـط زندگــي آنها صورت گيرد.
بسياري از طراحـان معتقدنــد كـه كارفرمــا واســتفادهكنندگان از پــروژه، بهــترين منبــع بــراي ﺟﻤﻊ آوري اطﻼعات مي باشند و بهترين دادهها براي طراحي پروژه، اطﻼعات بدست آمـده از آنهـا ﻣﻲباشد و همكاري آنها، موفقيت پروژه را تضمين ﻣﻲﻛﻨﺪ.
ﻗﺎﺑﻞ ذکراست که طراحي سؤال بــر مبنــاي اهـداف و خصوصــيات موضــوع، سـازماندهي و ﻣﺮﺗــﺐ ﻣﻲشــود. ســؤال هاي اول جهــت جمــع آوري اطﻼعــات از اهــداف كارفرمــا ميباشــد و سؤالهاي بعد براي رسيدن بــه برنامــهريزي فضــايي، طراحـي ســطوح، آرايـش فضـاها وطراحـي ﺳــﺎﻳﺖ )مكــان ( ﻣﻲﺑﺎﺷــﺪ. همچنيــن تــدابير ﻻزم بــراي رســيدن بــه اهــداف پــروژه، جلوگــيري از ﺑﺤﺚ هاي جــدلبرانگيز و بررســي مسـائل اجتمـاعي، فرهنگــي كـه ازمشـكل ترين و پيچيدهﺗﺮﻳــﻦ قسمت تحقيق ميﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ در نحوة ارائه سؤالها مدنظر قرار گيرد.
طراحي سؤال ها در جمعآوري اطﻼعات عوامل انساني[1]
از اساســي ترين مراحــل تحقيــق، جمــع آوري اطﻼعــات از عوامــل انســاني ميﺑﺎﺷــﺪ ﻛــﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ تعيين سؤال صورت پذيرد.
اگر در طراحي سؤال از لحــاظ جمله بنــدي، تعــداد و ترتيــب ســؤالها دقــت نشــود، احتمـال اينكه نتايج تحقيق بامشكل روبرو شود بسيار اســت .نكـات زيـر را در خصــوص طراحــی ســؤال ها ﻣﻲتوان بيان كرد. 01 از لغات و جمﻼتي استفاده كرد كه بتواند به صراحتي هدف سؤال را مشخص ﻛﻨﺪ. 02 از لغات ساده و قابل فهم استفاده شود. 03 سؤاﻻت بايستي به زبان پاسخگو نوشته شود. سؤال ها در جمع آوري اطﻼعات عوامل انساني به دو گونه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ:
سوالهای اوليه وسوالهای تکميلی
سؤالهاي اوليه درجمع آوري اطﻼعات از عوامل انساني
در طراحي سؤالهاي اوليه، اين نكات را بايستي مد نظر قرار داد:
سؤالها هميشه بايستي راهنماي طراح باشد. 02 سؤالها بايد مناسب باشد. 03 سؤالها بايد محقق را از مسير اصلي منحرف نكند و براي جلوگيري از اين امر، هر سؤال بر مبناي هدفي پرسيده شود. 04 هر سؤال بايستي مربوط به يكي ازمشخصات مورد نظر كارفرما و يا استفادهكنندگان از پروژه ﺑﺎﺷﺪ.
دو سؤال اوليه به عنــوان سـؤال هاي مبنــا، در جمـعآوري اطﻼعــات عوامــل انسـاني يعنــي اهداف و علل انتخاب پروژه، مبناي كــل تحقيــق محســوب ميگــردد .بايـد توجــه داشــت كـه اين سؤالهاي جزء كمي از اطﻼعات نيست بلكه كل تحقيق بر مبناي اين دو سؤال ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.

و به صورت كلي سؤال هاي بعدي ميتواند برمبناي مشخصات زير طراحي شود. 01 مشخصات سازمان و تشكيﻼت پروژه 02 ﺑﺮﻧﺎﻣﻪها و خدمات 03 ساختار تشكيﻼت 04 تغييرات و توسعه 05 مشخصات و خصوصيات استفادهكنندگان 06 فرآيند گردش كار
سؤال هاي تكميلي در جمعآوري اطﻼعات عوامل انساني[2]
در بيشــتر مواقــع محقــق بــا جمــعآوري اطﻼعــات در مرحلــه ي اول نمي توانــد بــه طراحــي ﻣﻨﺎﺳﺐ برسد در اين مواقع ﻻزم اسـت محقـق از ســؤالهاي تكميلــي در جمــع آوري اطﻼعــات از عوامل انساني نيز استفاده نمايد. براي وضوح ديدگاه نويسـنده از سـؤالهاي تكميلــي، مي تــوان چنين بيان كرد كه در سؤال هاي مربوط به اهداف پروژه كه از سؤالهاي مبنا و اوليــه ﻣﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ؛ مشخصات پروژه، نيازهاي پروژه و نگـاه كارفرمــا بــه آينــده پــروژه مطــرح ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ .درصــورتی کـه درسؤالهاي تكميلي، به اتفاقاتي كـه بااجراي پــروژه ممكــن اسـت صـورت گـيرد بـر مي گــردد و ســؤال هائي همچــون، مشــكﻼت اجــراي پــروژه، ضــررهاي حقوقــي و حقيقــي پــروژه و چگونگــي راه ﺣﻞ هاي برطرف كردن آن و قابليتهاي جديد براي پروژه در آينده مد نظر قرار می گيرد.
فصل چهارم :ارزيابي و تجزيه و تحليـل ﻳﺎﻓﺘﻪهـا
بهــترين طراحــي از تركيــب، ســنت، نــوآوري، فكــر سيســتمي، اســتدﻻل، خلــق وخوهــاي اخﻼقي و منطقي است .ارزيابي براي هدايت كردن تحقيق در اين راستا است.[3]
مواردي كه دراين فصــل آورده شــده اســت ارائــه دهنـده ي روشهـاي ارزيــابي درتحقيقــات معماري است .اين مرحله براي اين است كه مطمئن باشيم نتـايج تحقيـق مــا درســت، دقيـق و قابل استفاده است.
ارزيابي يافته هاي تحقيق به دو گونه ميﺑﺎﺷﺪ.
الف. ارزيابي مقدماتي
ارزيابي مقدماتي از اين نقطه شروع ميشود كه مراحل قبل بــه چــه صــورت انجــام ﮔﺮﻓﺘـﻪ است .ارزيابي مقدماتي بدنبال اين اســت كـه مشــخص كنـد آيــا در مراحــل قبـل اهـداف تحقيــق بدست آمده يا نه .براي اين كار سؤال ابتدائي زير در نظر گرفته ﻣﻲشود.
آيا اطﻼعات بدست آمده در خصوص پروژه و خصوصيات استفادهكنندگان براي طراحي قابل
قبول است؟
جواب به اين سؤال بر مبناي اطمينان ازكار مشخص ميشود.
ارزيـابي كـه در ايــن مرحلـه توضـيح داده ميشـود، بـر مبنــاي محاسـبات )Seorgel 1980 ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ . مهمترين نكتهاي كه بايستي مد نظر داشت اين است كه ارزيابي تحقيق قبل از پايان تحقيق و جزئي از تحقيق ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
در مرحله ارزيــابي مقــدماتي گـام اول "بررسـي عنــوان تحقيـق "و گـام دوم، "ﺷﻨﺎﺳـﺎﺋﻲ اهداف تحقيق " ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
ب( ارزيابي نهايي
در اين مرحله، نتيجه هايي كه از يافتـههاي تحقيــق بدسـت آمـده بايسـتي بــراي طراحــي آماده شوند براي رسيدن به اين اهداف، مراحل زير را بايستي انجام داد.
گـام اول : ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺟﺰء ﺑﻪ ﺟﺰء ﻳﺎﻓﺘﻪها
در اين مرحله بايستي يافتهها منظم گردند و بــر مبنـاي نــوع، زمــان و مكــان و مــوارد ديگــر طبقه بندي شوند، همچنين از علم آمار در طبقهبندي آنها بايد استفاده كرد.
گـام دوم : ويرايش يافتهها
اين گام به كشف و حذف اشتباهات مي پردازد و با امتحان كردن دقيقﺗـﺮ ﻳﺎﻓﺘــﻪ ها، مـيزان اطمينان آن را افزایش می دهد .
گـام سوم :تعيين ضوابط ارزيابي
محقق،يافتهها را از لحاظ دقت، كامل بـودن، پايــداري، جـدال و تنــاقض مــورد بررسـي قــرار ﻣﻲ دهد و آنها را درجه بندي ميﻛﻨﺪ.
گـام چهارم :بكار بستن ضوابط ارزيابي
در اين مرحله يافته ها بر مبناي هر ضابطه اي بر چسب خاص خود را ميگيرنـد .محاسـبات ﻛﻤﻲ و كيفي در اين كار مؤثر است و رايانه وسيلهي مناسب براي اين امر است.
گـام ﭘﻨﺠﻢ :فراهم شدن نتايج
در اين مرحله از تحقيق نتایج حاصل از اطﻼعات مورد تأئيــد، منظـم ميگــردد.دراینجاهــدف سازمان دادن نتايج تحقيق، بطوري كه يافتهها روشن و مفيد براي طراحي باشند ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
گـام ﺷﺸﻢ :ارائه
ﻗﺒﻞ از طراحي ميبايست نتايج حاصـل از تحقيــق بـه كارفرمـا ارائـه گــردد .شـكل انتخـاب شده براي ارائه نتايج تحقيق بستگي به مركزي دارد كه كـار بــراي آن صـورت ميگــيرد و شـامل عنوان تحقيق، اهداف تحقيق، يافتههاي تحقيق، ضوابط تحقيق، نتايج و مشكﻼت و پيشــنهادات ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
تجزيه و تحليل فعاليت ها[4]
اوليــن مرحلـه تجزيــه و تحليــل فعاليت هــا، تشــخيص ايــن اســت كــه بــه چــه فعاليتهايــي بايستي بيشتر توجه شود و مرحله دوم اين است كـه تشــخيص داده شــود كـدام فعاليــت مهــم است و در مرحله آخر در تجزيه و تحليل فعاليت، تشخيص اين موضوع است كه چگونه فعاليتها با حركت استفاده كنندگان و نوع فضا تغيير ميﻛﻨﻨﺪ.
هدف اصلي تجزيه و تحليل فعاليت ، ترسيم يك ماتريس ارتباطي است كه نشــاندهنده ي ارتباط افراد و گروهها با فضاها در خصوص فعاليت مربوطه مي ﺑﺎﺷﺪ.
ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ :طراحي و تدوين حاصل تحقيق
طراحي[5]
خصوصيات كار در اين فصل تغيير پيدا ميﻛﻨﺪ .در فصول قبل جمع آوري اطﻼعات و كار بــا آن مورد بحث قرار گرفت .اما در اين فصل نويسنده به طراحـي بــا اسـتفاده از اطﻼعـات و يافتــه هاي بدست آمده ميپردازد و از طرف ديگر با توجه به اينكه تكنولوژي هرروزه درحال تغيــير ميباشــد، يك طراح خوب ميبايست شناخت ﻻزم از تكنولوژي هاي جديد داشته باشد تـا بتوانــد بـر منبــاي تكنولوژي روز طراحي نمايد.
نويسنده معتقد است كــه فاصـله اي بيــن جمــعآوري اطﻼعـات و طراحــي وجـود نـدارد و در زماني كه طراح بدنبال يافتن اطﻼعات مي باشد بطور يقين در ذهــن خـود طرحهــايي را نـيز مــرور ﻣﻲﻛﻨﺪ.
طراح براي انجام طراحي بايد موارد زير را با دقت انجام دهد. 01 مرور ﻳﺎﻓﺘﻪهاي تحقيق ارزيابي شده 02 ﺛﺒﺖ نتايح تحقيق 03 مقايسه نتايج با اهداف تحقيق 04 بررسي پروژههاي مشابه طراحي شده. 05 تنظيم توصيههاي طراح 06 شروع طراحي 07 بررسي طرحهاي پيشنهادي و بهبود آن. 08 طرح هاي تكميلي ﺑﺎ توجه به اهميت مرحله ششم به اختصار به تشريح آن ميپردازيم.
شروع طراحي
ﺑﺎ دنبال كردن گامهاي قبلي، هدف طراح مشخص شده است .طراح، هر فضا، تأسيسات و امكاناتي را بـر مبنــاي هــدفی درنظرميگــيرد ودرنتيجـه برمبنــای توانايي خودطراحــی را شــروع ﻣﻲكند در اين زمان موارد زير بايستي مشخص شود.
فضاها
فضاهايي كه در طرح اوليه مد نظر گرفته ميشود به عنــوان فرضــيه محســوب مي شـود و ممكن است بعضي از فضاها در طرح نهايي حذف و يا بعضي از فضاها به آن اضافه گردد.
دسترسي
طراح با بررسي پيشنهادات مختلف براي دسترسي بـه فضــاها وتجزيــه و تحليـل داده هـا، دسترسي مناسب براي هر فضا را تعيين ميﻛﻨﺪ.
راحتي، آسايش و امنيت طرح
بسياري از مقوﻻت، به راحتي افراد استفادهكننده بر مي گردد .در اين رابطــه خواسـتهها و نيازهاي افراد كه مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته، بايستي در طراحي مورد استفاده قرار گيرد.
عوامل محيطي
در طراحي براي مقابله با عوامل محيطـي مثـل رطوبـت، درجــه حــرارت، بـاد، ســرو صــدا و تغييرات آب و هوايي، تدابير ﻻزم را بايد مد نظر قرار داد .بايستي تمام موارد مورد بررســي شــده درطرح مورد استفاده قرار گيرد.
ﻓﻀﺎسازي
اطﻼعات مربوط به خصوصيات استفادهكنندگان وخواسته و نيازهاي آنان در اين ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ
مد نظر قرار گيرد.
سطوح
چگونگــي طراحــي ســطوح، پيشــنهادات اســتفادهكنندگان نســبت بــه ســطوح، مقيــاس انساني طرح و چگونگي جذاب و دلپذير كردن آن در اين مرحله در طـرح پيشــنهادات مــدنظر قـرار ﻣﻲگيرد.
نمايش اطﻼعات
پيشنهادات براي نمايش اطﻼعات بايستي طوري باشد كه افراد استفادهكننده را در زمــان معمولي و يا زمان اضطرار بخوبي هدايت نمايد.
طرح ﻓﻀﺎﻳﻲ
تمام مورادي كه تا كنون جمعآوري شـده بــراي رســيدن بـه طــرح فضــايي مناسـب اســت . ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻮﺟﻪ داشت كه در طرح فضايي، مسائلي از جمله طراحي سايت، طراحي سازه و نوع ابزار مورد استفاده، روشهاي ساخت، زمان بندي و تحليل هزينه نيز مورد بررسي قرار می گيرد.
طراحي مكان )ﺳﺎﻳﺖ(
اطﻼعــات بدســت آمــده از خواســتههاي همســايگان، زيبائي هــاي محيــط و عبــور و مــرور مناسب در خارج ساختمان و خصوصيات زمين اطراف پروژه و امكانات محــدودة مــورد نظــر در اين مرحله مد نظر طراح قرار ميگيرد.
ارزيابي طراحي[6]
در اين بخش به ارزيابي طرحهاي ارائه شده، پرداخته مي شود .ارزيابي طراحي از ارزيابي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ريزي فضائي تا ارزيابي مكان را در بــر ميگــيرد .طـراح و يــا گــروه ارزيـابي كننــده بــر منبـاي خواسته ها و نيازهاي كارفرما و استفادهكنندگان طرح را مورد ارزيابي قرار ﻣﻲدهند.
مراحل ارزيابي طراح به صورت گام به گام انجام ميگيرد.
گام اول :معلوم كردن نيازهاي طرح
گام دوم :تعيين معيارهاي ارزيابي طرح
گام سوم :اعمال معيارهاي ارزيابي
در انتها نيز نويسنده به چگونگي انتشار طــرح و تنظيــم وتــدوين مطالــب بــر اســاس قواعــد نگارش و قالب ارائه شده ميپردازد.

در چند دهه اخير معماران و طراحان متوجه شدهاند كه بايستي تا حــد ممكــن نســبت بــه مردمي كه قرار است براي آنها طراحي شود، شناخت داشته باشند .اين امر نياز بـه تحقيــق در حوزه معماري را ضروري ميﻧﻤﺎﻳﺪ.
تحقيق راهي با ارزش است تا معمـار بتوانـد مســائل خـود را بـه ســؤال تبـديل كـرده و بـا يافتن جواب، طرحها و كار ﺣﺮﻓﻪاي خود را مستند نمايد.
ﻳﻚ حركت پايدار بيــن حقيقـت و هــنر توصــيفكننده كـار طـراح اســت و در ايـن ميـان طــراح ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ چگونگي احتياجات و خواسته هاي مردم را بداند و براي دانستن آن احتياج به تحقيــق و بررســي ميﺑﺎﺷــﺪ .تحقيــق در حقيقــت بــه معــني جســتجوكردن يــا بــه جســتجو پــرداختن و در اصطﻼح، كشف حقيقت ميﺑﺎﺷﺪ.
كارهاي تحقيقاتي بايستي با توجه به اهداف آن صورت پذيرد و شروع يك تقحيق ﺑﺴﺘﮕﻲ به ميزان آمادگي اوليه محقق دارد.
در اين ميان پاسخ به سؤالهايي همچون اهميت تحقيق ، منفعت گروهي و يا اجتماعي تحقيق و ميزان ارتباط آن بامردم از نكات مهم براي شروع يك تحقيق مناسب ميﺑﺎﺷﺪ.
براي شناخت تحقيق در معماري، دانستن موارد زير حائز اهميت است.
نظام اطﻼعاتي معماري
ارزيابي تحقيقات انجام شده
سؤال ﻣﻨﺎﺳﺐ
روش هاي تحقيق
ارزش ارزيابي
در نگارش اين كتاب سعي شده است تا پايان پاسخي مناسب بـه مــوارد ذكــر شــده داده
در اين فصل نویسنده به دو مرحله از مراحل تحقيق پرداخته، كه عبارتند از:
الف( كشف و انتخاب عنوان[1]
در اين مرحله هدف ، انتخاب يك عنوان براي تحقيق است و بطور كلي ميتوان موارد زير را در انتخاب موضوع تحقيقاتي مهم دانست:
عنون تحقيق بايستي در ارتباط با رشته تخصصي محقق باشد.
عنوان تحقيق نبايد از كارهاي انجام شده باشد.
انتخاب عنوان بايد با هدف پروژه همخواني داشته باشد.
از لحاظ تحقيقاتي در اولويت باشد و يا مشكلي را بخواهدحل نمايد.

عنوان پروژه بايد خﻼصه بوده و در قالب هشتاد حرف بيشتر ﻧﺒﺎﺷﺪ.
در ادامه بحث، نويسنده به ارتباط موضـوع بـا منـابع مـالي و اعتبــاري، بررســي محــدوده و مرور كردن عناوين مختلف تحقيق ميپردازد.
ب( نوشتن طـرح پيشنهادي[2]
ﻳﻚ طرح پيشنهادي تحقيقاتي به عنوان مبنايي است تا محقق بتواند توان تحقيقاتي خــود را بصورت سؤالهاي علمي درآورده و بر مبناي توانايي خود، روش پاسخ دادن را به صورت علمــي ارائه دهد .محقق براي نوشتن طرح پيشنهادي بايستي چهار چوب و قالب طرح پيشنهادي را ﺑــﺎ دقت ﻻزم مبذول دارد و طرح بايستي بر مبناي خواستههاي مركزي كه قرار است طرح براي آنها ارسال شود، نوشته گردد.
فصل دوم : روشهاي نمونه گيري و جمع آوري اطﻼعات
در ايــن فصــل مرحلــه ســوم تحقيــق يعــني جمــعآوري اطﻼعــات توضــيح داده مي شــود . اطﻼعــاتي كـه درايــن فصــل معرفــي مي شــود، بــراي شــناخت طـراح از موقعيـت و خواســتههاي كارفرمــا و اســتفادهكنندگان از پــروژه مي ﺑﺎﺷــﺪ . ﺟﻤــﻊآوري اطﻼعــات داراي روشــهاي مختلــف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اين فصل، پنج روش از روشهاي جمع آوري اطﻼعات بيان شده است.
از آنجا كه در بيشتر مواقع تعداد مردمي كه بايستي از آنها اطﻼعات جمـعآوري شـود زياد ﻣﻲباشند، بايســتي درصـدي از مــردم بــراي ايــن كــار انتخــاب شــوند كــه بــه آنهــا نمونه تحقيــق ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ . قبل از آنكه به انواع روشهاي جمعآوري اطﻼعات پرداخته شود، به اختصار بــه ﺗﺸــﺮﯾﺢ روشهاي نمونهگيري درجامعه می پردازیم.
جامعه و نمونه آماري[3]


ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري
1. جـامعه آماري
جامعه آماري عبارتند از مجموعهاي ازواحدها كه حداقل داراي يك وجـه اشــتراك ﺑﺎﺷـﺪ .در اين ميان ذكر شده است كه جمعيت جوامع به دو گونه تقسيم ﻣﻲگردد:
الف (جوامـع مشــابه يــا همگــن بــه جوامعـي گفتـه ميشـود كــه همـه اعضـاي آن داراي خصوصيات مشابه باشند.
ب( جوامع متفاوت يا غير همگن بــه جوامعـي گفتــه ميشـود كــه تنــوع خصوصــياتي در آن وجود داشته ﺑﺎﺷﺪ.
ﻧﻤﻮﻧﻪگيري از جامعه آماري به عنوان يك ابزار تحقيقي مورداستفاده قرارمی گيرد و عبـارت است از انتخاب تعدادي مشخص از واحدهاي جامعه با استفاده از يكي از روشــهای نمونـهگيري كه واحد نمونه ناميده ميشود.
در ادامــه بحــث نويســنده بــه انــواع نمونــهگيري اشــاره مي كنــد و آن را بــه دو گــروه عمــده تقسيم ﻣﻲ كند كه به اختصاربه آنها اشاره ميشود. الف( ﻧﻤﻮﻧــﻪگيري احتمـالي كــه شــانس انتخـاب شــدن بـراي همـه اعضــاي جامعــه تقريبـاً يكسان است و احتمال هر يك از اعضا بيش از صفر است.
ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري احتمالي داراي چهار روش به شرح زير است:

ﻧﻤﻮﻧﻪگيري تصادفي ساده
ساده ترين روش نمونه گيري اسـت كــه باتهيـه ليســت از افـراد، كدبنــدي يــا شــماره گذاري ليست و انتخاب نمونهها به صورت دستي و انتخاب اعداد به صـورت تصـادفي، فـرد مــورد نظـر را انتخاب ميﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.
ﻧﻤﻮﻧﻪگيري تصادفي سيستماتيك

اين روش، همانند روش ﻧﻤﻮﻧﻪگيري تصادفي است .با اين تفــاوت كــه عــدد فاصــله انتخــاب نمونه، از فرمول ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآيد كه N برابر با تعداد افراد جامعه وdبرابرباعددفاصله وnبرابربا تعداد نمونه است.دراین روش تعيين نمونه باسرعت بيشتر، هزينه كمتر و احتمــال انتخــاب يكســان تــر انجام ميشود.

ﻧﻤﻮﻧﻪگيري مطبق

در اين روش نمونهگيري، افرادي كه به نحوي با پروژه ارتباط دارند را به چند گــروه تقسـيم ﻣﻲكنند و از هر گروه نمونه هايي راانتخاب ميﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.

ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري خوشهاي
اين نوع نمونهگيري به دو نوع، يك مرحلهاي و چند مرحلـه اي تقسـيم مي شـود .در روش ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري خوشهاي، فرد در آخرين خوشه قرار ميگيرد و انتخاب چند گروه از بين آنها بــه روش تصادفي ساده صورت ﻣﻲگيرد.
ب( ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري غير احتمالي، در اين نوع نمونهگيري همـه افــراد جامعـه، شــانس يكسـان براي انتخاب شدن را ندارند و ممكن اسـت افــرادي باشــند كـه احتمــال انتخـاب شدنشـان صـفر ﺑﺎﺷﺪ.
ﻧﻤﻮﻧﻪگيري غير احتمالي داراي چهار روش به شرح زير است:
 ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري اتفاقي، كه نمونهها بطور اتفاقي انتخاب شده و بيشتر شبيه كار خبرنگاران است كه درجامعه بطور اتفاقي نمونه را انتخاب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
 ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري سهميه اي، مانند نمونهگيري اتفاقي است ولي براي هر گروه سهيمه انتخاب شده است.
 ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري هدفمند، حجم و نوع نمونه از گروههاي مختلف و بر مبناي هدف تحقيق انتخاب ميﺷﻮﻧﺪ.
 ﻧﻤﻮﻧﻪ گيري تركيبي، اين روش نمونهگيري، تركيبي از روش هاي احتمالي و غير احتمالي مي باشد كه در اصل به عنوان نمونهگيري غير احتمالي است.
روش هاي جمـعآوري اطﻼعـات[4]
مردم دوســت دارنــد در طراحــي خانــه، پــارك، خيابـان و شــهر خودشــان نظــر بدهنـد، آنهـا دوست ندارند فقط يك نظارهگر و مصرف كننده باشند.[5]
براي اينكه جمعآوري اطﻼعات بتواند به خوبي انجام پذيرد، تــدابيري بايسـتي مـدنظر قـرار گيرد كه ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
طراح بايستي گروههاي مهم تأثير گذار در منطقه را شناسايي كند.
نتيجه جمعآوري اطﻼعات بايستي ايــن باشــد كــه موقعيــت كنونــي ونيازهـاي آينــده پــروژه مشخص شود.
محدوده كار پژوهش بايستي به خوبي تشخيص داده شود.
هر تحقيقي در معرض انجــام اشــتباه ميباشـد، چنانکــه هـر انــدازه گيري داراي يـك درجــه
خطاي خاصي است، طراح نيز بايستي از منبع خطا آگاهي داشته باشــد تـا خـود را بــراي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن آماده نمايد.

در بيــن افــراد و گروههــا افــراد خاصــي ماننــد معلــولين زنــدگي ميكننــد كــه درجمــع آوري اطﻼعات نبايد آنها را از قلم انداخت يا گمرنگ كرد.
الف( جمع آوری اطﻼعات ازطریق مشاهده[6]
روش مشاهده،روش مناسبی است تادادهای بــاارزش ازموقعيــت پــروژه کارفرماواســتفاده کنندگان ازپروژه فراهم گردد.
درروش مشـــاهده طـــراح فعاليتهــای اســتفاده کننــدگان، محيــط اطــراف پــروژه ومــوارد دیگررامشاهده ميکند.
دراین روش ميتوان ازوسـایل ﺛﺒــﺖ مشــاهدات ازجملـه، یادداشـت بـرداری، عکــس بــرداری وفيلمبرداری استفاده کرد.
درجمع آوری اطﻼعات از طریق مشاهده توجه ودرک صحيح بسيار مهم است.
ﯾﮏ محقق می بایستی درامرمشاهده مواردزیر را رعایت نماید. 01 ﻣﺤﻘﻖ بایدصداقت راپيشه نماید. 02 ﻣﺤﻘﻖ باید ازنفوذعقایدخودش خودداری کند. 03 ﻣﺤﻘﻖ بایدنقش مستقل داشته باشد. 04 یادداشت برداری مناسب درکارمشاهده ضروری است ودراین ميان عواملی همچون تمایﻼت محقق، زیرکی وهوشياری محقق،عوامل محيطی در مشاهده اطﻼعات وزمينه ﻗﺒﻠــﯽ ﻣﺤﻘــﻖ نســبت بــه موضــوع واهــداف تحقيــق بســيارنقش موثــری رادرجمــع آوری اطﻼعات ازطریق مشاهده ایفاء ميکند.


ب (جمع آوری اطﻼعات ازطریق مصاحبه[7]
مصاحبه، فن باارزشی است که درتحقيق خصوصا درمسائل معماری وطراحی مفيداست.باروش مصــاحبه ميتــوان اطﻼعــات زیــادی درخصــوص تجــارب موضــوعی افــراد مثــل نظریــات، نگرانيهــا، احساسات وارزشهای موردتوجه استفاده کنندگان ازپروژه را فراهم کرد.
درایـــن روش طـــراح باتشـــریک مســـاعی وتوافـــق بااســـتفاده کننـــدگان ميتوانداعتمادآنهارابـــه خودبيشترنماید.
هدف ازمصاحبه پرسيدن سوالهائی است که مردم راتهييج کند تــا اطﻼعـات مفيـد دراختيــارطراح بگذارد.سوالها هم بایستی برای پروژه مهم باشند وهم افراد شرکت کننده آن را مفيد بدانند.
مناسبترين شيوه براي مصاحبه، مصاحبه غير رسمي، بصورت محاوره و گفتگو است.
از عوامل مؤثر بر اعتبار مصاحبه ﻣﻲتوان به موارد زير اشاره كرد: 01 .داشتن زبان مشترك بين مصاحبه كننده و مصاحبه شونده 02 .آرام و مناسب بودن محيط مصاحبه 03 . انعطافپذيري مصاحبه شونده 04 عدم ارائه خط مش به پاسخهاي مصاحبه شونده. در ادامه بحث نويسنده نمونهاي از يك مصاحبه با مــردم را بـراي وضــوح مطالــب خـود بيــان كرده است.
در زمــاني كــه تعــداد افــراد زيــاد باشــند نميتــوان اطﻼعــات مناســب را از روش مصــاحبه و جلســات بررســي و گردهمــايي گروهــي بدســت آورد .در ايــن زمــان روش پرسشــنامه مناســب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ .هر چند كه پرسشنامه بسيار استفاده ميشود ولي ميزان اعتماد به آن بسيار كمتــر از روش مصاحبه است.
موفقيت يك پرسشنامه به سؤال هايي كه در آن به كار مــي رود، بسـتگي دارد و ﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ در ابتدا مردم را نسبت به پروژه عﻼقمند كرد تا به پرسشنامه بهتر پاسخ دهند.
سؤالهاي پرسشنامه بايستي طوري باشد كه بتوان به اطﻼعات بدست آمده ازآن، تكيـه كرد و نتيجه پرسشنامه نشاندهنده همكاري مردم باشد.
مطــالبي همچــون، ترتيــب ســؤالها، راحــتي پاســخگوئي، رابطــه منطقــي بيــن ســؤال ها، جلوگيري از بكارگيري اصطﻼحات نامأنوس و هماهنگ بودن سؤال ها بـا خصوصـيات ﭘﺎﺳـﺦدهنده ﻣﻲتواند در تنظيم يك پرسشنامه مؤثر باشد.
سؤال ها در پرسشنامه ميتوان به دو صورت باز يا بسته باشد.
در سؤال باز بـه پاسـخگو اجــازه داده ميشـود كــه عقايــد خــود را بنويســد ودرصـورتی کـه ســؤال بســته شــامل تعــدادي ســؤال اســت كــه پاســخگو فقــط نظــر خــود را بــا عﻼمــت زدن در ﭘﺎﺳﺦﻧﺎﻣﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﻛﻨﺪ.
د ( ﺟﻤﻊ آوري اطﻼعات از طريق سيستم هاي اطﻼعرساني[9]
در بسياري موارد، ﻻزم است از اطﻼعــاتي كـه بــه نحـوي وجــود دارنــد اســتفاده كـرد، ايــن اطﻼعات راميتوان از طريــق كتــاب )ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ( ، پروندهها و اسـناد و مــدارك سـازمان ها و ادارات، ﺷﺒﻜﻪ هاي اطﻼع رساني رايانــهاي )اينترنـت ( و پروژههــاي مشــابه كــار شــده قبلـي و ...ﺑﺪﺳــﺖ آورد.